سیداحمد
☆☆☆ ایام شهادت مولی الموحدین علی(ع) هست و برخود موظف دانستم نکاتی را برای ترک گناه به خصوص گناهان جنسی مثل خ.ا پورن و هرچیز خاک برسری براتون بزارم، فقط فقط خواهش میکنم تمام خواهران و برادرانم اینو بخونن. عذرخواهی میکنم از اینکه طولانیه.☆☆☆

حدیث

پرسش


آیا حضرت علی(ع) توصیه ای برای کنترل غریزه جنسی دارند؟

------------------------------


پاسخ

بی تردید یکی از نیرومندترین غرایز، نیروی شهوت و غریزه جنسی است. این نیرو که از ابتدای تولد به صورت نهفته در وجود آدمی به ودیعه نهاده شده است، تا زمان بلوغ هم چنان دوران آرام و بی تحرکی را پشت سر می گذارد، اما به محض شروع دوران نوجوانی آرام، آرام زمان بیداری و شکفتگی آن فرا می رسد و رفته رفته تمامی وجود نوجوان را در بر می گیرد و بر تمامی رفتار انسان اثر می گذارد. به همین دلیل غریزه جنسی و نیروی شهوت فرد را با مشکلاتی مواجه می سازد.
  

ادامه متن در ادامه مطلب

 
برای تعدیل و کنترل غریزه جنسی راه های متعددی وجود دارد که در ضمن نکاتی به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

۱. بدانیم که کنترل غرایز امری مشکل است.
امام علی(ع) می فرمایند: با سعی و مجاهدت فضایل اخلاقی را به نفس سرکش خود تحمیل کن، زیرا خواهش طبیعی بشر بر شهوات و رذایل اخلاقی است.»(1) در بیان دیگری می فرمایند: ترک گناه سخت است و سخت تر از آن ترک بهشت است.(2) و باید بدانیم که با سخت ترین بیماری ها طرف هستیم: پیروی از شهوت بدترین درد هاست.(3)



۱. کنترل غریزه جنسی شامل دو مرحله پیشگیری و درمان می شود.
اسلام عزیز از دوران بارداری و حتی قبل از آن گرفته تا دوران نوزادی و کودکی و نوجوانی و جوانی و میانسالی و تا پایان عمر دستوراتی دارد تا اولا متدینین به بیماری های جنسی دچار نشوند و یا اگر مبتلا هستند با دادن راهکار هایی آنها را نجات دهد. بیماری های جنسی نیز اقسام مختلفی هستند: خود ارضایی، همجنس گرایی، رابطه نا مشروع با جنس مخالف، رابطه جنسی با حیوانات؛ که راجع به هر کدام از این ها مطالبی در روایات ما آمده است.(4) البته راهکار اصلی دین اسلام، پیشگیری است نه درمان. علی(ع) می فرماید: عادت طبع دوم است، یعنى کارى را که آدمى مکرّر انجام داد و به آن عادت کرد چنان راغب به آن مى‏شود که گویا در او طبیعتى به وجود آمده که آن طبع او را به آن کار وا مى‏دارد(و ترک آن شبیه غیر ممکن است.)(5)



۱. از سوی دیگر دستورات اسلام برای کنترل غریزه جنسی در یک تقسیم بندی کلی شامل افراد مجرد و متاهل و نیز زنان و مردان، کودکان و نوجوانان و بزرگسالان می شود. پرداختن به تک تک این اقسام از حوصله این مقال خارج است. از این رو ما در یک دید کلی و گذرا به بیان توصیه ها می پردازیم.


۱. هر چه زودتر بازگردیم بهتر است:
باید جوانان عزیز این هشدار امام علی(ع) را جدی بگیرند که می فرمایند: پیش از آن که تمایلات نفسانی به تندروی عادت کنند با آن ها مقابله کن، زیرا اگر تمایلات از حد بگذرند و نیرومند شوند، فرمانروای تو خواهند شد و تو را به هرسو که بخواهند می برند و قدرت مقاومت در برابر آنها را از دست خواهی داد.(6)

مولوی می گوید:

زان که خوی بد بگشته ست استوار

مور شهوت شد ز عادت هم چو مار

مار شهوت را بکش در ابتدا

ورنه اینک گشت مارت اژدها



۱. تقوا و پاک دامنی و مجاهده
حضرت علی(ع) می فرمایند: بدانید ای بندگان خدا، تقوا دژی مستحکم و غیرقابل نفوذ است.(7) و نیز می فرمایند: عفّت یعنى نگاه داشتن بطن و فرج ضعیف مى‏گرداند شهوت را، یعنى هرگاه کسى خود را به آن عادت داد بتدریج شهوت و خواهش او ضعیف شود و به هواها و هوسها بى‏رغبت می گردد.(8)

در موعظه ای دیگر می فرمایند: از بیان خداوند سود گیرید، و از موعظه‏هاى الهى پند پذیرید، و نصیحت خدا را قبول کنید، که خداوند با آیات روشنش راه عذر را بر شما بسته، و حجّتش را بر شما تمام کرده، و از اعمال آنچه را دوست داشته و آنچه را مورد نفرتش بوده براى شما بیان فرموده، تا محبوبش را انجام دهید، و منفورش را ترک نمایید، رسول خدا(ص) مکرّر مى‏فرمود: «بهشت‏ پیچیده به سختى‏ها، و دوزخ آمیخته به شهوات است». بدانید طاعتى نیست جز اینکه انجامش گران، و گناهى نیست‏ مگر اینکه انجامش لذّت بخش است. پس رحمت خدا بر کسى که از شهوت باز ایستد، و هواى نفس را ریشه کن کند، که این نفس دورترین چیزى است که از شهوت قطع شود، و پیوسته میل به هوسرانى و معصیت دارد.(9)

البته عفت پس از مدتی در نفس انسان رسوخ می کند به گونه ای که مبدا میل او عوض می شود و خود بخود سراغ گناه نمی رود اگر چه در گام اول ممکن است این گونه نباشد. معصوم(ع) می فرماید: با مداومت بر کار های خوب، انسان از کار شر ناخشنود می گردد.(10)



۱. تمرین صبر و بالا بردن تحمل و مقاومت
افرادی که توان انتظار کشیدن ندارند نمی توانند در مقابل خواهش های نفسانی مقاومت کنند از این رو دانشمندان-مستند به آمارها- توان صبر و تحمل را عامل اساسی موفقیت می دانند.(11) یکی از راهکار های غلبه بر شهوت "اصل تاخیر" است، یعنی مرتبا به خود وعده بدهیم و اجابت شهوات را به تاخیر بیاندازیم و به عبارت دیگر تحمل و صبر در برابر خواسته های نابجا داشته باشیم. این صبر اگرچه کاری دشوار است ولی عاقبت شیرینی دارد. علی(ع) می فرماید: شیرینى پیروزى یافتن به مطالب و مقاصد، تلخى صبر را مى‏برد.(12) و نیز می فرمایند: صبر یارى کننده است بر هر کارى.(13) و نیز در اهمیت صبر می فرمایند: عظیم ترین مصیبتها مصیبت فوت صبر است.(14) صبر بر طاعت خدا و رحمتى که در آن – به واسطه فعل واجبات و ترک محرّمات می باشد- آسان‏تر است از صبر بر عقاب خدا یعنى از عقابى که بر ترک طاعت یا فعل معصیت مترتّب شود.(15)(16) شهوت ها بیماری کشنده است و بهترین راه علاج آنها کسب کردن صبر از آنهاست‏ یعنى صبر بر نداشتن آنچه شهوتِ آن را داریم و برطرف کردن آرزوى آن از نفس.(17) صبر در بلا و آن خوب و زیباست و نیکوتر از آن صبر از حرامهاست .(18) با فضیلت ترین اقسام صبر، خود را بر شکیبائى داشتن است؛ یعنى صبرِ کسى است که صبر بر او دشوار باشد با وجود این خود را بر صبر بدارد و صبر کند.(19) به بهشت و غیر آن از ثوابهای پروردگار نایل نمی شوی مگر این که نسبت به شهوات خود صبر کنى.(20) سر(راس) ایمان، صبر است.(21) در روایت دیگر آن حضرت(ع) راه پیروزی بر شهوت را مبارزه ای جانانه می دانند: به قصد قلع و قمع شهوت، مقاومت کن تا پیروز شوی.(22)



۱. کنترل ذهن
هر عملی ابتدا از ذهن شروع می شود تا قوه دستور دهنده به جوارح، حکمی صادر نکند کاری و گناهی صورت نخواهد گرفت. از این رو کنترل فکر گامی اساسی در جهت ترک گناهان عموما و گناهان جنسی خصوصا خواهد بود. حضرت علی(ع) می فرمایند: هر که بسیار باشد فکر او در گناهان بخوانند گناهان او را بسوى خود.(23) حضرت عیسی(ع) خطاب به حواریون می فرمایند: پیامبر خدا موسی (ع) به شما فرمان داد تا زنا نکنید اما من به شما دستور می دهم تا فکر زنا را هم نکنید تا چه رسد به خود زنا؛ زیرا کسی که فکرش مشغول به این گناه باشد مانند کسی است که در خانه ای که دارای نقش و نگار است آتش روشن کند؛ سرانجام دود تمام این زیبایی ها را از بین می برد اگر چه خانه آتش نگیرد.(24)

۱. نگذارید وسوسه به گناه و مقدمات آن در دل شما جا باز کند
بسیاری از مواقع شیطان این طور تلقین می کند که حالا می روم در مجلس گناه یا رابطه مجازی با جنس مخالف بر قرار می کنم ولی گناه نمی کنم خدا هم بزرگ است و کمک می کند. یا می گوید این گناه کوچک تر را مرتکب می شوم ولی جلوتر نمی روم. غافل از این که شیطان قدم به قدم جلو می آید و آرام آرام، گناه را در ذهن ما جلوه می دهد. حضرت علی(ع) می فرمایند: مخالفت کنید خواهش را به قمع، یعنى بکوبیدن آن و دفع آن.(25) یعنی با گناه مدارا نکنید و آن را به حوزه وجودی خود راه ندهید. ایشان در یک بیان نورانی دیگر می فرمایند: بپرهیز از افتادن در شبهه‏ها و حریص بودن بخواهشها، پس بدرستى که آنها مى‏کشانند ترا بسوى افتادن در حرام و ارتکاب بسیارى از گناهان.(26) قرآن کریم با توجه به این نکته می فرماید به زنا نزدیک نشوید(لا تقربوا الزنا انه فاحشة و ساء سبیلا) نزدیک نشدن به زنا از راه ترک مقدمات آن می باشد.

۱. فکر کردن روی عواقب شهوترانی و مزایای کنترل شهوت
یکی از راه های دوری از رذائل فکر کردن در عواقب و مضرات دنیوی و اخروی آن هاست. حضرت امیر(ع) می فرمایند: به فکر کردن در عاقبت کارها حاصل مى‏شود ایمنى از هلاکتها یعنى هلاکتهاى اخروى بلکه دنیوى نیز در اغلب اوقات.(27) مثلا این که شهوت مانع دست یابی به رتبه های بلند انسانی می شود؛ امام امیرالمومنین(ع) می فرمایند: بسا خواهشى که منع کند رتبه بلندى را.(28) و یا این که مروت و مردانگی انسان را لکه دار می کند(29) و باعث اسارت و خواری نفس انسانی می گردند.(30) و یا حتی ممکن است باعث هلاکت دنیایی و ریخته شدن خون شخص و یا هلاکت اخروی او گردد.(31) اوّل شهوتی که حلال نباشد شادى است و آخر آن هلاکت است یعنى هلاکت در آخرت.(32) ضمن آن که شهوت های حرام همواره همراه با اضطراب و نگرانی همراه خواهند بود. آن امام همام(ع) می فرمایند: شیرینى خواهش های حرام بواسطه عار و رسوائى(در آخرت و یا حتی در دنیا) تیره و ناصاف مى‏ گردد.(33) و نیز سرانجام دین انسان را نابود می کند: فرمانبردارى خواهش فاسد میکند دین را.(34)

از سوی دیگر کنترل شهوت نشانه ای است بر دارا بودن صفات بزرگ روحی. علی(ع) می فرمایند: آگاه باش بدرستى که قناعت و غلبه کردن خواهش از بزرگترین پرهیزگارى‏ است.(35)

ایشان می فرمایند: علاج کنید خشم را به خاموشى و شهوت را به عقل. «دوا کردن خواهش بعقل» معلومست، چرا که عقل منع می کند از پیروى خواهشهایی که در آنها مفسده می باشد. (36) البته این راهکار، جایی مفید است که تاریکی شهوت بر قلب و عقل انسان غلبه نکرده باشد. امام (ع) می فرمایند:

هرگاه ببیند چشم شهوت را یعنى چیزى را که خواهش و هوس آن باشد کور گردد دل از عاقبت، یعنى از نظر در عاقبت آن و تأمل در عذاب و عقاب یا مفاسد دیگر که بر آن مترتب گردد پس آدمى بقدر مقدور باید که چشم خود را نگاهدارد از نظر در آنچه خواهش آن کند.(37) ونیز می فرمایند: هرگاه کامل باشد عقل ناقص گردد خواهش و آرزو، زیرا که عقل کامل می داند که اکثر خواهشها و آرزوها باعث زیان و خسرانست در دنیا و آخرت.(38)

در بیان دیگری امام(ع) به ریشه یابی این حقیقت اشاره می فرمایند: عقل و خواهش دو دشمن‏اند با یکدیگر، و یارى دهنده عقل علم است و آرایش دهنده خواهش، آرزو و هوس است، و این دو بر سر تصاحب نفس در کشمکش هستند پس هر کدام از ایشان غلبه کند بر دیگرى نفس در طرف او خواهد بود.(39)

۱. خودشناسی
در بیان نورانی دیگر، امام(ع) می فرمایند: هر که گرامى باشد بر او نفس او (ارزش واقعی خود را بداند) خوار گردد بر او شهوت او.(40) چرا که چنین شخصی میفهمد که پرداختن به شهوات غیر مشروع، نفس او را از رسیدن به کمالات بالاتر باز می دارد. اصولا اسلام عزیز با لذت بردن مخالف نیست بلکه با لذاتی مخالف است که انسان را از لذات بالاتر محروم می کنند. من عرف شرف معناه صانه عن دناءة شهوته و زور مناه. هر که شرافت مقصد خود را بشناسد( و بداند چه قله هایی برای او در نظر گرفته شده است) از پستى خواهش خود و آرزوهاى دروغ خود در امان خواهد بود.(41)

۱. تقویت ملکه حیا
امام(ع) می فرمایند: هر کس لباس حیا بر تن داشته باشد مردم عیوب او را نمی بینند.(42) و نیز می فرمایند عفت و پاکدامنی به اندازه حیا و شرم انسان است.(43) اما راه تقویت حیا چیست؟ یکی از راه های آن این است که مرتبا به خود تلقین کنیم خدای متعال ما را می بیند. گاهی ما بخاطر وجود یک بچه از گناه پرهیز می کنیم پس باید با درک حضور خدا نتوانیم گناه کنیم. علی(ع) می فرمایند: بپرهیزید از گناهان خلوتها و پنهانیها پس بدرستى که خدا هم شاهد آن گناهان است و هم قاضی(جزای آن را می دهد و جایی برای انکار وجود ندارد‏).(44)

۱. تقویت ملکه غیرت
هر چقدر انسان نسبت به همسر و مادر وسایر محارم خود غیرت داشته باشد به همان میزان به سوی نوامیس مردان دیگر هم نخواهد رفت. امام(ع) می فرمایند: عفت هر مرد به اندازه غیرت اوست.(45) و نیز فرمود انسان غیور زنا نمی کند.(46) علاوه بر آن که- همان طور که خواهد آمد- نتیجه تعرض به نوامیس مردم، تعرض به نوامیس فرد خاطی خواهد بود و شخص غیور از این حیث نیز سراغ آن نمی رود. علی(ع) می فرماید: هر کس زنا کند با او زنا می شود اگر چه در نسل های بعد او باشد.(47)

۱. یاد آخرت
على بن ابى طالب(ع) می فرمایند: به هنگامى که نفسهاى شما، شما را به شهوات ترغیب مى‏کند، فراوان از مرگ یاد کنید، که اندرز مرگ ما را بسنده است. رسول اللّه (ص) اصحاب خود را فراوان سفارش مى‏کرد که یاد مرگ کنند و مى‏گفت: از مرگ بسیار یاد کنید که ویران کننده لذتهاست و میان شما و هوسها و امیال حایل است.(48) و نیز می فرمایند: کسى که شوق بهشت دارد، شهوات از دل دور سازد و آنکه از آتش جهنم ترسد گرد محرّمات نگردد و آنکه در دنیا زهد ورزد، مصیبتها را به چیزى نینگارد و آنکه در انتظار مرگ بود به انجام کارهاى نیک بشتابد.(49) و نیز فرمود: یاد کنید خراب کننده لذّتها و تیره کننده خواهشها و خواننده بسوى پراکندن را یعنى مرگ را یا حق تعالى را که باعتبار میرانیدن موصوف بصفات مذکوره گردد.(50) نفس انسان مانند بچه ای است که اگر بخواهیم شیء خطرناکی را از او بگیریم باید چیز دیگری را به عنوان جایگزین به او بدهیم از این رو فکر در نعمت های آخرت، حورالعین و مقامات عالیه ای که خدا در دنیا و آخرت به انسان های عفیف می دهد یکی از راهکار های اساسی برای غلبه بر شهوت است. امام علی(ع) می فرمایند: آگاه باشی که هر که مشتاق بهشت شود شهوات را فراموش می کند.(51)

۱. هر چیز و هر کس شما را به طرف گناه جنسی ترغیب می کند از خود دور کنید. ماهواره، دوستان ناباب، شبکه های اجتماعی و اینترنتی مبتذل، خلوت با نامحرم، خلوت با خود، حتی لخت شدن کامل در حمام و طول دادن استحمام(در صورتی که مبتلا به خود ارضایی هستیم)، عکس ها و فیلم های غیر اخلاقی، جوک های سکس و ... برخی از مصادیقی هستند که باید از آن فرار کرد. حتی در صورتی که لازم می دانید شماره همراه خود را عوض کنید و سیم کارت قبلی را محو کنید تا از برخی وسوسه های انسان های شیطان صفت رهایی یابید. امام علی(ع) می فرمایند: بدترین برادران تو و فریبکار ترین ایشاننسبت به توکسیست که برانگیزاند ترا به (شهوات)دنیا، و غافل سازد از آخرت.(52) بدترین برادران تو کسیست که بر انگیزاند ترا بر خواسته پستی، و فریفته گرداند ترا بدنیا یعنى بر خواهش باطلى.(53) در بیان دیگر می فرماید: به هر نحو ممکن از فاجر فاسق بگریزید.(54) فاجر فاسق کسی است که گناه و پرده دری می کند و باکی هم از آن ندارد. امام امیر المومنین(ع) در نامه ای به حارث همدانی می فرمایند: از اقامت در مراکز غفلت و ستمکارى و آنجا که مدد کاران بر طاعت خدا اندکند بپرهیز.(55)


۱. دقت در غذا
الف- پرهیز از پرخوری

علی(ع) می فرمایند: سیرى فاسد می کند پرهیزگارى را،(56) چرا که باعث کسالت و گرانى در عبادات و طاعات و تأخیر آنها و تقویت قوای حیوانی و تهییج شهوات گوناگون می گردد.

ب- پرهیز از غذای حرام

در مصباح الشریعه آمده است: ریشه علامات و آثار هواى نفس ؛ از چهار چیز تولید مى‏شود که یکی از آنها خوردن مال حرام است.(57)

ج- پرهیز از غذاهای محرک: در روایات از برخی مواد خوراکی- مثل پیاز، زعفران، عسل، تخم مرغ- به عنوان تقویت کننده قوه باه(شهوت جنسی) نام برده شده است که از آنها کمتر استفاده کند.



۱. اگر متاهل هستید؛
۲. این را بدانیم که بعد از ازدواج نیز باید مراقب چشم خود باشیم و اگر زنی به چشم ما .زیبا آمد بدانیم که ممکن است همسر ما هم برای بسیاری از مردان جذابیت داشته باشد. اصولا انسان نسبت به چیزی که ندارد حریص است همین که به آن رسید ومدتی با آن خو گرفت برای ممکن است برای او عادی شود. ولی باید دانست همه زن ها در اصل جذابیت های زنانه مشترک هستند. نشانه آن این است که پس از ارضای کامل با همسر خود دیگر میلی به مسایل جنسی نداریم. علی(ع) می فرماید: هر گاه یکی از شما زنی را دید که {زیبایی} آن زن او را به شگفت آورد به سراغ همسرش برود چرا که همسر او نیز مثل آن چیزی را که آن زن داشته، داراست. اگر همسری نزد او نبود دو رکعت نماز گزارد و بسیار حمد خدا را کند و بر پیامبر و آل او صلوات بفرستد سپس از فضل خدا طلب کند که او با رافت خود بی نیازش خواهد کرد.(58)
۳. مراقبت در همنشینی با زنان نامحرم
از امام امیر المومنین(ع) نقل شده است: برخی مردان را چه شده است که پیوسته یکی از آنها نزد زنی که شوهرش به جنگ رفته است می نشیند و با او حرف می زند و او هم با آن مرد حرف می زند بر شما باد که از پشت پرده با او حرف بزنید همانا این کار عفاف است.(59)

رسیدگی به آرایش برای همسران

پیامبر گرامی می‏ فرماید:«لباس‏ های خود را تمیز کرده و موهای خود را آرایش کنید، مسواک بزنید و آراسته و پاکیزه باشید که بنی‏ اسرائیل چنین نکردند و زنانشان بدکار شدند.»(60)

۱. لزوم غیرت مثبت
مردان باید مراقب نوامیس خود باشند و در حد امکان از تماس آنها با مردان نا محرم جلو گیری کنند. اینها همه در پیشگیری از آسیب ها و آفت های جنسی جلوگیری می کنند.

امام(ع) خطاب به مردم عراق می فرمایند: خبر رسیده استکه زنان شما در مسیر راه به مردانتان تنه می زنند آیا حیا نمی کنید؟!(61)

و در حدیث دیگر می فرمایند: آیا حیا نمی کنید و آیا غیرت ندارید؟! زنان تان به بازار می روند با کفار عجم(و یا مردان درشت هیکل) تماس بدنی پیدا می کنند.

امام(ع) در بیان دیگر می فرمایند: آنها را در پرده حجاب قرار بده تا نامحرمان را ننگرند زیرا سختگیری در پوشش عامل سلامت و استواری آنهاست.(62).... خارج شدن زن ها سخت تر از این نیست که کسی را به خانه ببری

۱. پرهیز از غیرت ورزی نابجا
غیرت بی جا نتیجه معکوس می دهد و حس لجبازی را در زن بر می انگیزد. امام علی(ع) نیز در سفارش به فرزندش امام حسن(ع) فرمودند: " از غیرت نابجا (نسبت به زنان) بپرهیز که آن، زن سالم را به بیماری می‏‌کشاند و پاکدامن را به بدگمانی(و اندیشه گنه‌کاری)، بلکه درباره آنان محکم‏ کاری کن.(63)

۱. لزوم عفت ورزی در برخورد با زنان نا محرم
دنیا دار مکافات است. هر عملی، عکس العملی نیز در پی خواهد داشت.

معصوم(ع) می فرماید: اگر در برخورد با زنان مردم عفیف باشید، زنان و ختران شما هم عفیف و پاکدامن می شوند.(64)

۱. سعی در ارضای نیاز های جنسی زن؛
از برخی روایات استفاده می شود عدم اجابت نیاز های جنسی زن سبب می شود گناه بی عفتی او به حساب همسرش نوشته شود.(65) دستورات طبی امامان معصوم شیعه برای درمان سرد مزاجی و راهنمایی های ایشان در مورد جزئیات مسائل جنسی در این راستا نیز قابل توجیه است. همچنین دستورات امامان معصوم(ع) در مورد شرایط جسمی زن در انتخاب همسر.(66)



۱. اما وظیفه زنان نسبت به شوهران را می توان از اینجا فهمید که اصلی ترین وظیفه زن، و بنابر قولی تنها وظیفه او اجابت درخواست های جنسی او و پرهیز از آن چه باعث تنفر جنسی او می شود. از این رو نیازی به ورود در بحث نیست. اسلام اصرار زیادی دارد که در محیط خانه آمادگی کامل برای کامیابی زن و شوهر از یکدیگر وجود داشته باشد.(67)
تذکر: رعایت نکردن وظایف لازم از سوی هر کدام از زن و شوهر، مجوز بی تقوایی وبی عفتی و بی صبری طرف مقابل نمی شود.(به مباحث مطرح شده تحت عنوان تقوا و عفت و صبر مراجعه کنید.)

۱. سن کودکی و نوجوانی
۲. بلوغ جنسی غالبا زود تر از بلوغ روانی و بلوغ اقتصادی رخ می دهد؛ یعنی نوجوان قبل از آن که بتواند یک خانواده را از لحاظ معیشت و سایر جهات اداره کند و قبل از آن که آمادگی پدر شدن و همسر شدن داشته باشد، احساس نیاز به ارضای شهوت جنسی پیدا می کند. اگر نوجوان بتواند قبل از آن که شرایط ازدواج برای او مهیا شود به واسطه راهکار های پیش گیرانه و یا حتی راهکار های درمانی(در صورت ابتلا) بر شهوت خود غالب شود، بهترین راه را برگزیده است؛ امام علی(ع) می فرمایند: هر کس دوست دارد به درجات بلند نایل شود باید بر خواهش های نفسانی چیره شود.(68) اسلام عزیز دو راهکار عمده برای غلبه بر گناهان جنسی دارد؛ ازدواج و عفاف. اگر برای کسی راهکار اول مقدور نبود باید از راهکار دوم کمک بگیرد. ضمن آن که – همان طور که اشاره نمودیم پس از ازدواج نیز عفت باید همواره مد نظر قرار گیرد.
۳. مراقبت پدر و مادر از بلوغ زودرس در کودکان؛
سفارش اسلام عزیز به مراقب از کودکان در قبال آسیب های جنسی در این راستا ارزیابی می شود. جدا کردن بستر کودکان از پدر و مادر، جدا کردن بستر کودکان از یکدیگر در سن ه سالگی، لزوم اجازه گرفتن فرزندان برای ورود به اتاق پدر و مادر در ساعات خاص، رعایت پوشش مناسب در مقابل فرزندان، دستورات خاص در مورد بوسیدن فرزند و ... از جمله این دستورات است. امام علی(ع) خود در تربیت فرزندانشان مراقبت ویژه داشتند و قبل از آن که صفحه ذهن و قلب آن ها به آلودگی های غیر اخلاقی، عادت کند، پیش دستی کرده و با تربیت صحیح آن ها را واکسینه می کردند. ایشان خطاب به امام مجتبی(ع) می فرمایند: قطعا دل جوان همانند زمین خالى است، هر بذرى در آن ریخته شود مى‏پذیرد. بنا بر این پیش از آنکه دلت سخت شود، و مغزت گرفتار گردد اقدام به ادب آموزى تو کردم، تا با عزمى جدّى به امورت روى آورى‏.(69) در روایتی از معصوم(ع) می خوانیم: هنگامی که دختر به سن شش سالگی رسید پسر بچه، او را نبوسد و نیز پسر بچه پس از سن هفت سالگی، زن را نبوسد.(70)

۱. مراقبت از تجاوز جنسی به کودک و نوجوان
شواهد نشان می دهد یکی از عوامل مشکلات جنسی تجاوزات جنسی به خصوص در دوران کودکی می باشد. از این رو در برخی احادیث مجازات سختی برای کسی که با کودکی لواط کند، قرار داده شده است.(71) و نیز در روایت است که هر گاه دختر به سن شش سالگی رسید دیگر مرد نا محرم نمی تواند او را ببوسد و یا او را در آغوش بگیرد. (72) و نیز زنان نباید پس از هفت سالگی، پسر بچه را ببوسند.(73)

۱. شوهر دادن دختران به محض مهیا شدن شرایط
حیای دختران مانع می شود که آن ها خوشان ابراز علاقه به ازدواج کنند از طرف دیگر –طبق روایت منقول از علی(ع)- شهوت در زن ها به مراتب بیش از شهوت مردها است.(74) از این رو بر والدین لازم است بین پسر و دختر فرق بگذارند و به دختر ها اهمیت بیشتری بدهند.



۱. پوشش و آرایش زنان و مردان
شاید یکی از حکمت های مذمت اسلام عزیز نسبت به پوشیدن لباس های جلف و زننده، لباس های چسبان و لباس هایی که باعث تحریک جنسی می شود و نیز پوشیدن لباس مخصوص جنس مخالف، بخاطر جلوگیری از مفاسد جنسی باشد. علی(ع) می فرمایند: بپوش جامه ای که مشهور نشوى بآن و عیبناک نگرداند ترا.(75) عیب را باید در معنای وسیع آن معنا کرد به گونه ای که شامل عیوب دنیوی و اخروی و دینی شود که یکی از مصادیق آن لباسی است که موجب به هم خوردن تعادل در ناحیه شهوت جنسی می گردد. و نیز آن امام ملک و ملکوت(ع) می فرمایند: مرد حق ندارد لباسش را از ران کنار بزند و در میان مردم بنشیند.(76) و فرمود: بر شما باد که لباس کلفت و ریز بافت بپوشید زیرا هر کس لباسش نازک و رقیق باشد دینش هم رقیق و ضعیف خواهد بود.(77)

۱. هر کار مشروعی که باعث تقلیل غریزه جنسی می شود
مثل دیر کوتاه کردن موهای زائد بدن، روزه گرفتن، پرهیز از گفتگوی غیر ضرور با نامحرم و ... علی(ع) می فرماید:

هیچگاه موهای(زائد) انسان زیاد نمی شود مگر آن که شهوت او کم می گردد.(78)(79)

۱. مراقبت از اعضا و جوارح سبب می شود سوخت لازم به آتش شهوت نرسد و سایر زحمات بر باد نرود. امام علی(ع) می فرمایند: کورى چشم بهترست از نگاه کردن به آن چه باعث فتنه (یعنى گرفتار شدن به وبال اخروى) شود.(80) نیز می فرماید: چه بسا یک نگاه که باعث کاشته شدن شهوتی در قلب انسان می شود و چه بسا شهوتی که موجب حزنی دائم می شود.(81) ونیز می فرمایند: پایین انداختن چشم چه خوب وسلیه ای است برای کنترل شهوات.(82) و نیز در حدیث آمده است: به آن چه برای تو حلال نیست نگاه تیز و تند نداشته باش زیرا تا وقتی چشم خود را حفظ نمایی زنا نمی کنی و اگر بتوانی به لباس زنی- که بر تو حلال نیست- نگاه نکنی چنین کن و هرگز به این کار قادر نمی شوی مگر به اذن خدا.(83) علاوه بر لذت های غیر مشروع که از طریق بینایی حاصل می شود؛ صحبت کردن با عشوه و دلال و غنج، لذت بردن لمسی، لذت از صدای نا محرم، جلب توجه نا محرم از راه بوی عطر، اختلاط زن و مرد و... همگی در بر افروختن آتش شهوت تاثیر دارند.
۲. اگر خدای ناکرده مرتکب گناه شدیم بی درنگ توبه کنیم. تاخیر توبه باعث می شود بیشتر در منجلاب گناه گرفتار آییم. علی(ع) می فرماید:کسی که توبه را به تاخیر می اندازد نسبت به رسیدن مرگ در بزرگترین مخاطره ها است.(84) در بیان نورانی دیگر می فرمایند: بپرهیز از این که پیش کنى عصیان را و تأخیر نمائى توبه و بازگشت را، در نتیجه عظیم شود از براى تو عقوبت.(85)
از طرف دیگر مطمئن باشیم که گناهمان بخشیده خواهد شد و سعی کنیم با تمام توان در باقی ماندن بر توبه استوار باشیم. امام علی(ع) می فرمایند: چه خراب کننده است توبه از براى گناه بزرگ!!، و مراد به «توبه» پشیمانى از گناهست از صمیم قلب و عزم جزم بر عدم رجوع بآن.(86) همچنین می فرمایند: اندک توبه و استغفار، معاصى و اصرار بر آنها را پاک می کند.(87) توبه رحمت خدا را نازل می کند و از این رو بالاخره –به توفیق الهی- از گناه نجات خواهیم یافت.(88) توبه و بازگشت فرود مى‏آورد رحمت و آمرزش را. توبه قلب را تطهیر می کند و از فرو رفتن بیشتر در معاصی جلو گیری می کند توبه یعنى پشیمانى بر گناه و بازگشت بسوى حق تعالى پاک مى‏گرداند دلها و مى‏شوید گناهان را.(89) ونیز می فرمایند: میوه توبه بازیافت کردن تقصیرات نفس است، یعنى تلافى و تدارک آنها.(90)

برنامه ریزی برای اوقات فراغت
نفس بهانه گیر انسان به گونه ای است که اگر زمام آن را به دست نگیریم ما را به زمین خواهد زد و اگر آن را مشغول نکنیم او ما را مشغول هوس های خود می کند. امام علی(ع) می فرمایند: همراه بیکاری، تمایل به خواسته های شیطانی و باطل حاصل می شود (91) ونیز می فرمایند: کارهای بیهوده و باطل انسان را به گمراهی می کشاند.(92) درست است که کار و فعالیت نیاز به مجاهدت دارد و امری دشوار است ولی باید دانست فراغت بیش از حد و بدون برنامه، موجب تباهی انسان می گردد. امام على(ع) می فرمایند: اگر شغل خستگى و رنج دارد، بیکارى مدام نیز مایه فساد و تباهى است.(93)

۱. تقویت اراده
به هر میزان قدرت روح بالاتر رود میل او به شهوات کمتر می شود. امام عارفان علی(ع)

می فرمایند: هرگاه قدرت زیاد شود شهوت کم می شود.(94) چرا که شهوت یعنی احساس نیاز انسان به چیزی بیرون از خود و هر چه انسان به قدرت ذاتی و خدادادی خود پی ببرد می یابد که نه تنها او به چیزی نیاز ندارد بلکه این سایر موجودات هستند که به او محتاج هستند.(95) در بیان دیگری به جای قدرت از حکمت نام می برند که تناسب آن با قدرت روحی هم واضح است چرا که حکمت علمی است که با جان آدمی آمیخته شده و به نتیجه آن رسیده است.(96)

بسیاری از جوانان از ضعف اراده و فقدان قدرت تصمیم گیری شکایت می کنند و برای درمان آن چاره جویی می کنند.

راهکار های تقویت اراده

۱. بالا بردن انگیزه به وسیله بالا بردن شناخت خود از هدفی که در صدد کسب آن هستیم. امیر مؤمنان حضرت علی(ع) می‌ فرمایند: «اراده و عزیمت در کارها، به اندازه شناخت و تفکر افراد است». و نیز ایشان می‌فرماید: «در امور تحقیق کن، تا تمام جوانب آن برای تو روشن شود و هنگامی که امر برای تو واضح شد، انجام آن کار را اراده بکن» و در روایت دیگری می‌فرماید: «تا زمانی که از مفید بودن کاری اطلاع کافی پیدا نکرده‌ای، انجام آن کار را اراده نکن». در بیان دیگری می فرمایند: «هر کس خود را ارزشمند شمارد، خواهش‌های نفسانی‌اش نزد وی خوار و بی‌ارزش شوند». اگر انسان، خود را به درستی بشناسد و بداند عمری محدود و اهداف بلند و وظایف بسیاری دارد، آن‌گاه برای انجام کارهای لازم، سر از پا نمی‌شناسد و از هر گونه تنبلی، سستی و اتلاف وقت پرهیز می‌کند؛ همانطور که امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «تو چند صباحی بیش نیستی، هر روزی که بر تو می‌گذرد، بخشی از تو را می‌برد». و نیز می فرمایند: گرامى دار نفس خود را از هر صفت پست و اگر چه بکشد ترا بسوى عطاهاى بسیار پس بدرستى که در مقابل آن چه از جان خود می پردازی عوضی دریافت نخواهی کرد.(97)
۲. دور اندیش باشیم و هدف های نزدیک و زود گذر را نبینیم.
بسیاری اوقات علت تهییج نشدن اراده ما به طرف انجام کار این است که آثار و نتایج فراوان- ولی نسیه- را نمی‌دانیم یا اطلاع کافی و کاملی نداریم و با کم‌ترین اطلاعات انجام آن را اراده می‌کنیم؛ ولی وقتی با سختی‌های آن رو به رو می‌شویم در انجام آن سستی می‌کنیم؛‌ از این رو هم قبل از عمل باید آگاهی کامل را کسب کنیم و هم در طول انجام آن، باید اطلاعات قبلی را با خود مرور و تداعی و آن را تکمیل کنیم. در همین راستا از امیر مؤمنان علی(ع) حکایت شده است: «من الحزم قوة العزم»؛ «قوت اراده‌ از دور اندیشی است».

۱. اعتماد به نفس
به توانایی های خود، ایمان داشته باشیم. ما از روح خدا آفریده شده ایم و همه کمالات الهی در ما تعبیه شده است و هر نا ممکنی را می توانیم تحقق بخشیم.

شعری منسوب به حضرت علی(ع) است که می فرمایند:

ا تزعم انک جرم صغیر و فیک انطوی العالم الاکبر

آیا گمان می کنی حقیقت تو همین مختصر بدن است و حال آن که بزرگترین عالم در تو نهادینه شده است.

۱. مثبت اندیشی و تلقین خوب
امام علی(ع) می فرمایند: "خوش­گمانی از برترین سجایای اخلاقی و بهترین عطایاست." (98)

و نیز فرمودند: "برترین پارسایی خوش­گمانی است." (99)

"پندار نیک انسان را از گرفتاری گناه می رهاند." همان. در سخن دیگری از امام علی (ع) چنین آمده است:

"چه بسیارند مومنانی که شکیبایی و نیک گمانی، آنان را به پیروزی رسانده است.(100)

از این رو است که در روایات ما تاکید شده است که کار ها را به فال نیک بگیریم. علی(ع) می فرمایند: به فال نیک بگیر تا موفق شوی.(101)

کار ها را بر طبق اولویت انجام دهیم:

امام علی(ع) فرمود: « فکر تو گنجایش هر چیز را دارد، پس آن را برای آنچه مهم است، فارغ گردان.» (102) این که چه باید خواند، چه باید آموخت و چه باید کرد، نیازمند گزینش بر اساس اولویت، ضرورت و نیاز است. از این رو می بینیم بزرگان دین، یکی از صفات بد را انتخاب می کرده اند و چهل روز با آن به مبارزه بر می خاستند و آن را در راس اولویت های خود قرار می داده اند.

۱. از کارهای کوچک شروع کنید
امام علی(ع) می فرمایند: ‏ بواسطه رفق و مدارا، کار های دشوار، آسان می گردد.(103) و نیز می فرمایند: مدارا در رسیدن به خواسته ها، اسباب وصول آن ها را آسان می کند.(104) یعنی مانند پلکان نردبان یکی پس از دیگرری شما را به هدف نزدیک می کند.

از این رو برای تقویت اراده می توان کارهای روزمره را با اراده انجام داد مثلا با خود قرار بگذارید امروز راس ساعت ده با مادرتان تماس بگیرید و به همین خواسته بظاهر کوچک عمل کنید؛ پس از مدتی خواهید دید که اراده تان نسبت به ایستادگی در مقابل خواسته های نفسانی قوی تر شده است. تمرین و تکرار

مسائل روحی نیز مانند قوای بدن، با تکرار و تمرین قوت می‌یابد و با ترک و انجام ندادن‌ها، تنبلی و سستی ایجاد می‌شود. همان‌طور که قوی شدن جسم به تمرین‌های منظم و مداوم و حساب شده جسمی و ورزش نیاز دارد، نفس و اراده هم با تکرار و تمرین، قوی می‌شود.

حضرت امیر(ع) این نکته اساسی را چنین بیان می‌کند: «هر کس عمل کند، قوت او زیاد می‌شود»(105) «هر کس در عمل کوتاهی کند، سستی او افزون شود»(106)

در برنامه‌ریزی خود، کارهایی را که راحت‌تر است در اولویت قرار دهید. ترجیحاً کارهایی را که زود بازده است انتخاب کنید و هر روز تکرار کنید. بعد از مدتی، کارهای بهتر و بالاتر و بیشتر را هدف گذاری کنید؛ برای مثال، سعی کنید اغلب اوقات با وضو باشید. هر روز مقدار مشخصی قرآن بخوانید و مطالعه کنید. خلاصه آن که اعتماد به نفس با تجربه کردن موفقیت حاصل می گردد وقتی کاری را برای نخستین بار انجام می دهیم از نتایج آن بی خبر هستیم ولی هنگامی که لذت موفقیت در آن را چشیدیم سبب می شود به سمت موفقیت های بعدی هم گام بر داریم.

۱. توکل بر خدا
توکل بر خدا و اعتماد بر او قطره وجود ما را به اقیانوس بی کران قدرت الهی پیوند می دهد و نتیجه آن پولادین شدن اراده انسان است.

سید المتوکلین علی(ع) می فرمایند: هر که توکّل کند بر خدا، نرم گردد از براى او سختها، و سهل شود بر او اسباب، و فرود آید در وسعت و کرامت.(107)

در بیان نورانی دیگری می فرمایند: هر که چنگ زند بخدا ضرر نرساند باو هیچ شیطانى.(108) این را باید دانست که بدون اراده الهی و توفیق او کاری از پیش نخواهیم برد. لَا یَنْفَعُ اجْتِهَادٌ بِغَیْرِ تَوْفِیق: سود نمى‏دهد جدّ و جهد کردن بدون توفیق.

۱. جلوگیری از افراط در تأمین نیازها
یکی از اموری که اراده انسان را ضعیف کرده و سستی و تنبلی را بر انسان غالب می‌کند، زیاده‌روی در تأمین نیازها است. پرخوابی، پرخوری، زیاده‌روی در شهوات هر چند حلال باشد، نشست و برخاست‌های طولانی و بی‌فایده، استفاده زیاد از رسانه‌ها و ... همه این‌ها آدمی را سست و غافل کرده و جدیت را از انسان دور می‌کند؛ لذا با جلوگیری از این امور، موانع موفقیت خود را برطرف کنید. حضرت علی(ع) می‌فرماید: «عزم و تصمیم برای رسیدن به کمالات، با سورچرانی و راحت‌طلبی سازگار نیست، چه بسیار خواب‌هایی که تصمیمات روز را بر هم می‌زند و چه بسیار تاریکی‌هایی که یاد همت‌های بلند را از خاطره‌ها زدوده است».(109)

۱. رفاقت با انسان‌های با اراده و مصمم
انسان، ناخودآگاه از افرادی که با آن‌ها رفاقت و همنشینی دارد، رنگ می‌پذیرد؛ لذا هر چه دوستان و همنشینان ما افراد با اراده، منظم، معقول، جدی و مصمم باشند، ما هم به همین حالات نزدیک می‌شویم. از طرف دیگر، اگر همنشینان و دوستان ما اهل بطالت و اتلاف وقت، سستی و بی‌برنامگی باشند، ناخودآگاه ما هم به همین خصلت‌ها دچار می‌شویم. به عنوان مثال در بدست آوردن صغت حلم، اراده ضعیفی داریم می توانیم با همنشینی با انسان های بردبار در جهت کسب این فضیلت کمک بگیریم. امیر مومنان(ع) می فرماید: همنشینى کن با حلیمان تا باعث زیادتى حلم تو گردد.(110)

۱. مقاومت
نباید با اولین شکست و حتی شکست های پی در پی مایوس شد. این یک اصل مهم است که باید هموار دنبال راه حل های جدید بود و پس از پیدا کردن راه حل صحیح آن قدر پافشاری کرد تا به نتیجه مطلوب رسید.

علی(ع) می فرماید: عمل کنید عمل کنید به نهایت برسید به نهایت برسید استقامت کنید استقامت کنید پس صبر کنید صبر کنید و ورع داشته باشید ورع.(111)

همچنین آن حضرت می فرمایند: مخالفت کنید خواهش را مخالفت کردن ضدّ با ضدّ، و جنگ کنید با آن جنگ کردن دشمن با دشمن. (112)

۱. درس گرفتن از شکست ها و جبران آن ها
پس از هر شکست بجای تلقین منفی و یاس و نومیدی باید در صدد باشیم سبب را پیدا کنیم و بدانیم هر مساله ای یک راه حل و یا راه حل های متعدد دارد. به عنوان نمونه علی(ع) می فرمایند: هرگاه غالب شود بر تو خواهش پس غلبه کن بر آن به گزاردن نماز شب و یا اعمال صالح چرا که مواظبت بر نماز شب و نیز انجام عمل صالح سبب مى‏شود که خواهش هاى نفسانی کم شود و مغلوب گردد.(113) البته ممکن است حدیث شریف به نکته دیگری اشاره داشته باشد: وقتی شهوات بر تو غالب شد تو نیز برای غلبه بر آن ها راه اختصار را در پیش بگیر یعنی سعی کن تا آخر آن شهوت جلو نروی مثلا اگر شهوت حرف زدن غالب شد سعی کن در همان مجلس بصورت مختصر صحبت کنی و یا اگر شهوت جنسی غالب شد سعی کن به کمترین میزان لذت بسنده کنی و ... این راه سبب می شود زودتر از آن آلودگی نجات یابی.

دربیان نورانی دیگری می فرمایند: خالى مگذار نفس خود را از فکرى که زیاد کند ترا حکمتى، و از عبرتى که عطا کند ترا عصمتى(چیزی که سبب شود دچار لغزش نشوی).(114)

خلاصه آن که هر گاه به مانعی برخورد کردیم سعی کنیم با آمادگی ذهنی و بدنی و نیروی بیشتری به مبارزه آن برویم.

۱. تکلیف خود را با زندگی معلوم کنیم
بسیاری اوقات مصیبت های گوناگون سبب ضعف اراده، گوشه گیری، نا امیدی و مشکلاتی از این دست می شود. مشکلات اقتصادی و یا خانوادگی و اجتماعی و یا حتی مشکلات معنوی و گناهان سبب می شود برنامه های روزانه مان دچار مشکل گردد و نیز از تلاش برای تحقق برنامه ریزی های دراز مدت دست بکشیم. باید توجه داشت که مشکلات علامت زنده بودن ماست و حتی وسوسه برای گناهان نشانه ایمان ماست چرا که تا ایمان نباشد مجاهده برای حفظ آن بی معنا خواهد بود. از این رو بیشترین مشکلات از آن انبیاء الهی بوده است همان طور که بیشترین تلاش ها را – چه در مبارزه با نفس و شیطان و چه در راه تحقق اهداف مقدس شان- انبیا متحمل می شدند همان طور که پیامبر اعظم(ص) به علی(ع) این نکته را متذکر شده اند.(115) گناه هم نباید باعث یاس و نومیدی گردد که خود گناهی کبیره است. حضرت علی(ع) می فرمایند: تعجب دارم از کسى که نومید شود و حال آنکه با اوست رستگارى و آن استغفارست.(116)

۱. پرهیز از عجله در تصمیم گیری
شخص عجول قدرت تصمیم گیری صحیح و بررسی جوانب مختلف را ندارد. از این رو ممکن است تمام قول های قبلی را زیر پا بگذارد تا به لذت آنی برسد.

امام علی(ع) می فرمایند: شتاب کننده خطا کار است هر چند به خواسته خود برسد.(117) و نیز می فرماید: کم است که درست باشد رأى شتاب کننده‏.(118)

۱. ترس ممنوع
ترس باعث می شود عقل انسان نتواند تصمیم گیری مناسب داشته باشد. هر گاه تصمیم گرفتید از عاقبت آن نترسید و اقدام کنید. حضرت علی(ع) می فرمایند: انسان جبان سریع مغلوب می شود.(119)

۱. به جسم خود رسیدگی کنید.
خواب به موقع؛

حذف خوراکی هایی که در بدن، سم تولید می کنند(120) و باعث کار پر مشقت درونی بدن می‌شوند که مستلزم صرف نیروی عصبی زیادی است.( چون اکثر شکست‌های اراده ناشی از کمی تولید نیروی عصبی است.)؛

دوش آب نسبتاً سرد؛

تنفس عمیق: باعث؛

و خلاصه هر چه که به تصمیم گیری و تقویت اراده کمک می کند. چرا که روح و جسم ارتباط تنگاتنگی دارند و مشکلات جسمی در ضعف صفات روحی(و از جمله ضعف اراده نقش مهمی دارند.)

امام امیرالمومنین(ع) خطاب به خدای متعال تقاضای قوت جسم می کنند تا بتوانند دستورات خدا را انجام دهند: قو علی خدمتک جوارحی. (دعای کمیل) در حدیثی دیگر از معصوم(ع) می خوانیم پنج خصلت است که چون یکى از آنها وجود نداشته باشد، زندگى ناقص و عقل زایل مى‏شود، و دل مشغولى فراهم مى‏آید: نخستین آنها تندرستى است.(121) و نیز می خوانیم: شادی ملائکه و خشنودی خدا و تحکیم سنت پیامبر(ص) در سلامتی جسم است.(122)

همچنین روایات فراوانی که در زمینه طب از معصومین(ع) صادر شده است و نیز دعاهای بسیار زیادی که برای دفع یا رفع بیماری ها از آن بزرگواران وارد شده است، همه و همه نشان دهنده اهمیت صحت جسم و ارتباط آن با مسائل روحی است. خواب –بخصوص خواب منظم و ضابطه مند- نیز از عوامل موثر در تقویت قوای جسمی است.(123)

دستوراتی برای کیفیت خواب(خصوصا قابل توجه برای مبتلایان به خود ارضایی)

۱. بهترین وقت خواب، اول شب است. در روایت آمده است که امیرالمومنین(ع) و شیعیانش اول شب را می خوابند.(124)
۲. با وضو بخوابیم.
۳. محاسبه قبل از خواب. سعی کنیم در عرض چند دقیقه مروری بر اعمال روزانه انجام دهیم واگر کار خوبی انجام داده ایم از خدا تشکر و اگر گناهی مرتکب شده ایم از او طلب بخشش نماییم. این روش تاثیر بسیار مثبت بر اراده انسان می گذارد چرا که تشویقی است برای نقاط مثبت و از بین بردن نکات منفی شخصیت ما است.
۴. دعا و تلاوت قرآن به هر اندازه که نشاط داریم؛ خصوصا آیة الکرسی و چهار قل و صلوات.
۵. خوابیدن به سمت قبله.(125)
۶. پرهیز از خوابیدن به رو که خوابیست شیطانی
حسین بن على (ع) فرمود: “على بن ابى طالب (ع) در مسجد کوفه بود که مردى از اهل شام به پا خاست و از او مسئله‏هایى پرسید، در میان سؤال‏هاى او یکى هم این بود که گفت: به من خبر بده که خوابیدن چند نوع است؟ فرمود: خوابیدن بر چهار وجه است: پیامبران بر پشت مى‏خوابیدند، چشمانشان نمى‏خوابید و در انتظار وحى خدا بودند، و مؤمن بر پهلوى راست و رو به قبله مى‏خوابد و پادشاهان و فرزندان آنها بر پهلوى چپ مى‏خوابند تا آن چه خورده‏اند گوارا گردد و شیطان و برادرانش و هر دیوانه و مریض به روى خود مى‏خوابند.(126)

و نیز علی(ع) می فرماید: کسی نباید به رو بخوابد و اگر دیدید این گونه خوابیده او را بیدار کنید و رهایش نکنید.(127)

۱. مهمترین راه تقویت و همت و اراده
استعانت از عبادات و تزکیه نفس: مهم ترین راه تقویت و همّت و اراده، عبادات هستند، عباداتی که از طرف خداوند حکیم و بی نیاز و دلسوز برای ما واجب شده است و هدفی والاتر از تقویت همّت و اراده دارند و انسان با انجام آن به مقام قرب الهی می رسد. اگر در نماز، روزه و... دقت کنیم لحظه لحظه آن را یک تمرین اراده و همّت می یابیم و این هوسبازها و افراد ضعیف النفس و اراده هستندکه نمی توانند مثلاً روزه بگیرند و بهانه های واهی و مختلف می گیرند. در واقع با تقوا و تزکیه نفس قدرت تسلط بر نفس و مالکیت نفس بالا می رود و این یعنی همان اراده و بر عکس گناهان مثل اسب چموش صاحب خود را به هر طرف می برد.

حضرت علی(ع) در توضیح این مرام می فرمایند:

روزه بدن نگاهداشتن آنست از غذاها به اراده و اختیار بخاطر ترس از عقاب و رغبت در ثواب و اجر. از این بیان ظاهر می شود که همین روزه ظاهری، تمرین و تقویتی است برای اراده و غرض از ذکر این تمهید اینست که روزه منحصر درین نیست بلکه روزه بالاتری نیز می باشد که آن اعظم و افضل از اینست چنانکه فرموده‏اند:

روزه نفس نگاهداشتن حواسّ پنجگانه است از همه گناهان و خالى بودن دل است از جمیع اسباب بدى.

نیز فرموده است:

روزه دل بهترست از روزه زبان، و روزه زبان بهترست از روزه شکم.(128)

مداومت بر عبادات و کار های نیک سبب می شود اراده کارهای بد در وجود انسان ضعیف و ضعیف تر گردد. امام علی(ع) می فرمایند: هر که بپوشد خیر را برهنه گردد از شرّ، یعنى هر که کارهاى خیر را لباس خود کند و از آن جدا نشود مانند جامه خودش، حقّ تعالى ببرکت آن او را توفیق دهد که برهنه شود از شرّ، یعنى بدى نکند.(129)

البته موارد دیگری هم برای دستیابی به اراده راسخ و استوار بیان شده است(130) که ما در این جا به همین اندازه بسنده می کنیم.