اهمّیت / فضیلت :
این ماه اوّل ماه هاى حرام است که حق تعالى در قرآن مجید ذکر فرموده و سیّد بن طاوس روایتى نقل کرده که ذى القعده در وقت شدّت و در سختی ها، محلّ اجابت دعا است . خصوصیت ماه حرام : شیخ مفید رحمه الله روایت کرده که پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند : هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند برای او عبادت یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نهصد سال که روزهای آن روزه و شب های آن در قیام باشد ( المراقبات . ص 369 ) .
توضیح بیشتر در ادامه مطلب...
آداب و اعمال :
1-فضیلت نماز روز یکشنبه : در روز یکشنبه این ماه نمازى با فضیلت بسیار از رسول خدا صلّى الله علیه و آله روایت شده که مجملش آن است که هر که آن را بجا آورد، توبهاش مقبول و گناهش آمرزیده شود و دشمنان او در روز قیامت از او راضى شوند و با ایمان بمیرد و دینش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانى گردد و والدینش از او راضى گردند و مغفرت شامل حال والدین او و ذرّیه ی او گردد و توسعه ی رزق پیدا کند و ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانى جان او بیرون شود . * نماز روز یکشنبه : کیفیّت آن چنان است که در روز یکشنبه غسل کند و وضو بگیرد و چهار رکعت نماز گزارد در هر رکعت حمد یک مرتبه و قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ سه مرتبه و معوذتین یک مرتبه، ( پس از اتمام نماز ) هفتاد مرتبه استغفار کند و پس از اتمام استغفار، بگوید لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ سپس بگوید : یَا عَزِیزُ یَا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ . ظاهر آن است که این استغفار مذکور و دعاى بعد را بعد از نماز باید بجا آورد . 2- روزه ی سه روز متوالی : روایت شده که : هر که در یکى از ماه هاى حرام سه روز متوالى که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، ثواب نهصد سال عبادت براى او نوشته شود ( مفاتیح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذی القعده ) .
اوّل ذى القعده: روز میلاد حضرت فاطمه معصومه(علیها السلام)است
روز یازدهم : روز ولادت با سعادت و با برکت حضرت امام رضا علیه السّلام است .
شب پانزدهم : شب مبارکى است خداوند بر بندگان مؤمن خود نظر رحمت مىفرماید و چنان که در روایت نبوى صلّى الله علیه و آله است : کسى که در این شب به طاعت حق تعالى مشغول باشد براى او اجر صد نفر سایح یعنى روزهدار ملازم مسجد که خدا را طرفه العینى معصیت نکرده باشد، خواهد بود. پس این شب را مغتنم شمار و مشغول کن خود را به طاعت و عبادت و نماز و طلب حاجات از خدا همانا روایت شده که : هر که سؤال کند در این شب حاجتى از خداوند تعالى به او عطا خواهد شد ( مفاتیح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذی القعده ) .
شب بیست و پنجم : شب دحوالأرض است . یعنى پهن شدن زمین از زیر خانه ی کعبه بر روى آب و از لیالى شریفه است که رحمت خدا در آن نازل مىشود و قیام به عبادت در آن اجر بسیار دارد .
از حسن بن على وشا روایت است که گفت : من کودک بودم که با پدرم در خدمت امام رضا علیه السّلام در شب بیست و پنجم ماه ذى القعده شام خوردیم . پس فرمود : که امشب حضرت ابراهیم علیه السّلام و حضرت عیسى علیه السّلام متولّد شدهاند و زمین از زیر کعبه پهن شده است پس هر که روزش را روزه بدارد چنان است که شصت ماه را روزه داشته باشد و به روایت دیگر است که فرمود : در این روز حضرت قائم علیه السّلام قیام خواهد نمود .
روز بیست و پنجم : روز دحوالأرض است و یکى از آن چهار روز است که در تمام سال به فضیلت روزه، ممتاز است . روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است .
1-روزه : در روایتى روزهاش مثل روزه ی هفتاد سال است و در روایت دیگر کفّاره ی هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت به سر آورد از براى او عبادت صد سال نوشته شود و از براى روزهدار این روز هر چه در میان آسمان و زمین است استغفار کند . 2- غسل . 3- نماز : دو رکعت است در وقت چاشت (ظهر) در هر رکعت بعد از حمد، پنج مرتبه سوره والشّمس بخواند و بعد از سلام نماز بخواند : لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ ، پس دعا کند و بخواند : یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ . 4- دعا : مستحب است خواندن این دعا : اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَهِ ... . 5- زیارت : میر داماد رحمه الله در رساله ی اربعه ی ایّام خود در بیان اعمال روز دحو الارض فرموده که : زیارت حضرت امام رضا علیه السّلام در این روز افضل اعمال مستحبّه و از آداب و سنّت های مؤکد است وهمچنین زیارت آن حضرت در روز اوّل ماه رجب نیز در نهایت تأکید است ( مفاتیح الجنان . فصل پنجم . در اعمال ماه ذی القعده ) .
روز آخِر ذیقعده : شهادت حضرت امام محمّد تقی (جوادالائمه) علیه السّلام است .
